 |
|
________Ved Arne Jan Randen Vi tella ei stund på knappane om vi skulle offentleggjera denne saka, men bestemte oss da vi fann ut at ingen av dei lokale involverte har etter-komarar, - og born fødde utanfor ekteskap er slett ikkje noko ømtåleg tema i våre dagar. Men på byrjinga av 1900-talet var nok dette ein liten sensasjon, og mange heidøler vil vel hugse å ha høyrt om saka. Når ein studerer kyrkjebøkene frå tidlegare tider, er det ikkje til å koma forbi at ein reagerer svært negativ på uttrykket uægte børn som så ofte vart brukt. Men derimot har vi høyrt hevda nå til dags at "Det finns ingen uekte born, berre uekte foreldre". Godt sagt! Ein armodsheim Nørdst på Kleivom, neafor nåverande rasteplass, låg det ein liten heim der armoda rådde. Tuftene synest enno. Ei tid var dei òg sterkt plåga av sjukdom, og distrikslækjaren skal ha uttrykt at på Mons-Kleiven var det nok tuberkulosesmitte åt heile Heidalè. Ein som enno hugsar dei siste som budde der, fortel at bestemor hans hadde sterk hugsott for desse som budde i MonsPer-kurvingen og at han ofte vart sendt dit med ein matbit eller eit mjølkespann. Ein gong fekk han eit appelsin av ho Mons-Mari, men da han gjekk heimover att kom han på det distriktslækjar Müller hadde sagt om sjukdomssmitta på Mons-Kleiven, og på det sende han appelsinet uti fyrste, opne isråkjè han fann. |
Erling Bjørnson dømd til barnefar Borna på Mons-Kleiven, som dei fleste andre stader, måtte tidleg ut i arbeidslivet – og Mari var ei tid tenestejente hjå sjølvaste Bjørnstjerne Bjørnson på Aulestad. Der vart ho på veig med ein onge og fødde i 1901 ei jente. I kyrkjeboka (ministerialboka) for Vågå/Heidal står det at jenta var fødd 22.05.1901, døypt Helga Alvhilde. Som mor er oppførd "Pige Mari Olsdtr. Kleven [3dje uægte børn med forskjellige "", fødd i 1869. Som far står det slik: "*) Tjener Laurits Hansen Grundstad af Østre Gausdal. Men nedst på sida står det: "*) Ved dom 5/10 1907 ved Søndre Gudbrandsdal ret er Erling Bjørnson [antat] til barnefar". Det at tenestejenter vart grovt utnytta av fiffen var ikkje noko nytt - og nok heller regelen enn unntaket til tider. Vi får tru at Bjørnson fekk høve til å gjera opp for seg; på økonomisk vis ihvertfall. Hugsar godt Helga Johan Rønningen fortel: "Helga fekk setja opp vevstol oppå stugun på Rønningen og sat der og vov om dagane, for i 2. etasje var det berre rommet over kovane som var innreidd og i bruk til soverom for oldefar. Rommet framafor var uinnreidd. Oldefar brukte vel dette også til laggevirksomheita si." Mari hadde òg ein son, Anton. Han omkom i ei sjogskriu i Kulidalè. Andre på Mons-Kleiven var syskena hennar, Mons-Per og Steiner Kleiven. Steiner hadde òg vore burti ei sjogskriu ein |
gong og hadde eit stivt kne i all etter-tid. Per og Steiner var rundt på forskjellig arbeid. Dei grov opp og dyrka jordet til Tobias Dalen, rett nordafor husa i Nere Jonsgard. Dei grov også på Rønningen, oppe på Pinstad. "Å nei, ikkje på Mons-Kleiven!" Helga vart gift med Anton T. Randen frå Kvam. Ho levde til i 1992 og er gravlagd i Kvam. Helga og Anton hadde ingen etterkomarar.
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
